• 02 Ağustos 2024 15:29

Atterberg Sınırları Nedir?

Atterberg sınırları, ince taneli zeminlerin (özellikle kil ve silt) su içeriği ile değişen konsistens özelliklerini tanımlayan sınırlardır. Bu sınırlar, zeminin hangi su içeriklerinde sıvı, plastik ve katı davranış gösterdiğini belirler ve zemin sınıflandırma ve mühendislik tasarımında kritik bir rol oynar. Üç ana Atterberg sınırı vardır:

1. Sıvı Limit (Liquid Limit - LL): Zemin su içeriğinin belli bir değerin üstünde olduğu ve zeminin sıvı gibi davrandığı noktadır.
2. Plastik Limit (Plastic Limit - PL): Zemin su içeriğinin, plastik davranıştan katı davranışa geçtiği noktadır.
3. Plastisite İndisi (Plasticity Index - PI): Sıvı limit ile plastik limit arasındaki farktır ve PI = LL - PL olarak hesaplanır. Bu değer, zeminin ne kadar plastik olduğunu gösterir.

Atterberg Sınırları Deneyleri

Atterberg sınırlarını belirlemek için yapılan deneyler sıvı limit ve plastik limit deneyleridir. Her iki deneyin detayları aşağıda verilmiştir:

Sıvı Limit Deneyi

Amaç: Zeminin sıvı limitini (LL) belirlemek.

Gereçler:

• Casagrande cihazı
• Numune haznesi
• Düzleştirici bıçak
• Karıştırıcı
• Su
• Terazi
• Koni penetrometresi (alternatif yöntem)

Adımlar:

1. Numune Hazırlığı: Kurutulmuş zemin numunesi alınır ve belirli miktarda su eklenerek karıştırılır.
2. Numune Yerleştirme: Karışım Casagrande cihazının haznesine yerleştirilir ve yüzeyi düzleştirilir.
3. Çentik Açma: Numunenin ortasına düzleştirici bıçak ile bir çentik açılır.
4. Cihazı Çalıştırma: Cihazın kolu belirli bir yükseklikten serbest bırakılarak hazneye vurması sağlanır. Vuruş sayısı kaydedilir.
5. Vuruş Sayısı ve Su İçeriği: Numune, 25 vuruşta kapanana kadar su içeriği artırılır veya azaltılır. Her denemede su içeriği belirlenir.
6. Sonuçların Değerlendirilmesi: Vuruş sayısı ve su içeriği grafiği çizilir. Grafikte, 25 vuruşa karşılık gelen su içeriği sıvı limit olarak kabul edilir.

Plastik Limit Deneyi

Amaç: Zeminin plastik limitini (PL) belirlemek.Gereçler:

• Cam levha
• Düzleştirici bıçak
• Su
• Terazi

Adımlar:

1. Numune Hazırlığı: Kurutulmuş zemin numunesi alınır ve belirli miktarda su eklenerek karıştırılır.
2. Numune Şeritleri: Karışım küçük bir top haline getirilir ve cam levha üzerinde 3 mm çapında şeritler halinde yuvarlanır.
3. Çatlama ve Kırılma: Şeritler yuvarlanırken çatlayana veya kırılana kadar işlem devam eder.
4. Su İçeriği: Çatlama veya kırılma noktasındaki numunenin su içeriği belirlenir ve bu değer plastik limit olarak kabul edilir.

Atterberg Sınırlarının Önemi

• Zemin Sınıflandırması: Zeminlerin mühendislik sınıflandırmasında kullanılır.
• Konsistens Özellikleri: Zeminlerin su içeriği değiştikçe nasıl davrandığını anlamak için önemlidir.
• Zemin Performansı: Zeminlerin taşıma kapasitesi, stabilitesi ve şişme/büzülme özellikleri hakkında bilgi sağlar.

Atterberg sınırları, zeminlerin mühendislik davranışlarını anlamada ve değerlendirmede temel bir rol oynar, bu nedenle geoteknik mühendislik projelerinde sıklıkla kullanılır.